Asset Publisher
Rezerwaty przyrody.
Rezerwaty przyrody to jedna z podstawowych form przestrzennych realizacji ochrony przyrody. Podstawą prawną do ich tworzenia jest Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 92, poz. 880); której art. 13 pkt. 1 mówi, iż „Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi”.
Istniejące rezerwaty przyrody
Na terenie Nadleśnictwa Cisna znajdują się dwa rezerwaty przyrody : ,,Sine Wiry" i „Olszyna Łęgowa w Kalnicy".
Rezerwat ,,Sine Wiry"
Rezerwat „Sine Wiry" utworzony został w oparciu o Zarządzenie Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 29 grudnia 1987 r. (M.P. z dnia15 lutego 1988 roku nr 5, poz. 47 § 21). Powierzchnia rezerwatu wg zarządzenia o utworzeniu rezerwatu wynosi 450,49 ha. Większa część rezerwatu położona jest na terenie Nadleśnictwa Cisna (331,19 ha), z tego 326,86 ha przypada na gminę Cisna, 4,22 ha na gminę Czarna, a 0,11 ha na gminę Solina. Pozostała część rezerwatu (93,91 ha) znajduje się w Nadleśnictwie Baligród. Rezerwat obejmuje również wody płynące (rzeka Wetlina i Solinka) o powierzchni 25,39 ha administrowane przez Okręgową Dyrekcję Gospodarki Wodnej w Krakowie – Inspektorat Eksploatacji Wód w Przemyślu.
Położenie administracyjne: województwo podkarpackie, powiat leski, gmina Cisna-obręby ewidencyjne: Jaworzec, Łuh, Zawój, gmina Solina – obręby ewidencyjne: Polanki, Studenne; powiat bieszczadzki, gmina Czarna – obręb ewidencyjny Tworylne.
Położenie administracyjno-leśne: Nadleśnictwo Cisna, obręb leśny Wetlina, leśnictwa Jaworzec, Zawój.
Forma ochrony: częściowa.
Przedmiot ochrony: Przełomowa dolina Wetliny z korytem bogatym w liczne formy skalne w postaci progów, płyt ześlizgowych, osuwisko Połoma, jeziorko zaporowe, interesujące zespoły roślinne, w tym jaworzyna górska (Phyllitido- Aceretum).
Typ i podtyp wg głównego:
• przedmiotu ochrony – typ: krajobrazów; podtyp: krajobrazów naturalnych (PKr. kn),
• środowiska chronionego – typ: leśny i borów; podtyp: lasów górskich i podgórskich (EL. lgp).
Rezerwat „Sine Wiry" obejmuje część dorzecza rzeki Wetlina od nieistniejącej wsi Łuh do ujścia rzeki, długości około 9 km wzdłuż osi rzeki. Rzeka przecina utwory fliszowe jednostki dukielskiej i płaszczowiny śląskiej. Pod względem tektonicznym rezerwat położony jest w strefie przeddukielskiej stanowiącej wąski pas wypiętrzonych fałdów jednostki śląskiej przed czołem nasunięcia dukielskiego. Obejmuje fałdy antykliny Suchych Rzek, Ropienki i Szczawnego oraz synkliny Magórki, Stołów i Baligrodu. Dolina rzeki Wetlina ma charakter doliny przełomowej biegnącej. Dno rzeki jest skaliste z licznymi formami skalnymi w postaci progów nazwanych „Sinymi Wirami", płyt ześlizgowych, itp. Na terenie rezerwatu znajduje się pozostałość osuwiska skalno-zwietrzelinowego i jeziorka zaporowego zw. „Jezioro Szmaragdowe", powstałego w wyniku zatarasowania „łapą" osuwiska doliny Wetliny. Rezerwat znajduje się w strefie gdzie wezbrania opadowe występują od maja do lipca. Latem 1980 roku wystąpiły gwałtowne burze i długotrwałe opady, które spowodowały osunięcie południowo-zachodniego stoku góry Połoma. Łapa osuwiska zablokowała doliną Wetliny piętrząc jej wody i powodując powstanie naturalnego jeziorka zaporowego o powierzchni ok. 50 arów. Od roku 1980 powierzchnia jeziorka uległa zmniejszeniu. Procesy powodujące obniżenie kanału odpływowego (erozja wgłębna i przecinanie łapy osuwiska niesionym żwirem) oraz deponowanie materiału transportowanego przez rzekę doprowadziły do wypełnienia osadami prawie całego zbiornika.
Dominujące leśne zbiorowiska roślinne: najliczniej reprezentuje zbiorowisko grądu typowego Tilio-Carpinetum (31% pow. rezerwatu), buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum (29% pow.), olszynka karpacka Alnetum incanae (22% pow.), kwaśna buczyna górska Luzulo nemorosae-Fagetum (13% pow.), zbiorowisko o charakterze pośrednim pomiędzy buczyną karpacką a grądem (2% pow.).
Zespoły i zbiorowiska roślinne występujące w rezerwacie:
• Olszynka bagienna Caltho-Alnetum – występuje fragmentarycznie nie dominując w żadnym z wyłączeń drzewostanowych. Odnaleziono dwa płaty tego zespołu, jeden w bezpośrednim sąsiedztwie potoku, drugi w niewielkim zagłębieniu na wysokości ok. 550 m n.p.m. Olszynka ta odznacza się bogatym składem gatunkowym.
• Olszynka karpacka Alnetum incanae carpaticum – występuje w dnie doliny, w pobliżu potoku jak również na szerokich i rozległych, niskich terasach. Gatunków charakterystycznych stwierdzonych na terenie Bieszczad (Zarzycki 1963) występują: Althriscus nitida, Thalictrum aquilegiifolium, Astrantia major. Licznie występują gatunki charakterystyczne dla Alno-Padion.
• Buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum – jest to zbiorowisko panujące na terenie rezerwatu. Wykształcone zostało na siedliskach bardzo zmiennych pod względem ekspozycji, wilgotności i żyzności gleb. Na terenie rezerwatu można wyróżnić trzy nizsze jednostki systematyczne w obrębie zespołu:
1. wilgotna buczyna karpacka z miesiącznicą trwałą Dentario glandulosae– Fagetum lunarietosum. Występuje głównie na cienistych zboczach o ekspozycji północnej i zachodniej, porasta również leje źródliskowe i otoczenie drobnych cieków. W drzewostanie dominuje Bk (60%), Jd (20%), Olsz (16%), w domieszce występują Św, Jw I Gb (4%),
2. buczyna karpacka świeżaDentario glandulosae-Fagetum typicum to najbardziej rozpowszechniony podzespół na terenie rezerwatu. Występuje w środkowych i przyszczytowych partiach zboczy, na glebach umiarkowanie żyznych i umiarkowanie wilgotnych. Najlepiej wykształcone płaty tego podzespołu występują we wschodniej i północnej części rezerwatu. W ramach tego zbiorowiska obserwuje się wyparcie buka przez jodłę, oraz zastąpienie w składzie jawora przez olszę szarą. W poprzednim Planie Ochrony zaproponowane zostało przeprowadzenie prób przebudowy drzewostanu do składu docelowego,
3. sucha trawiasta buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum festucetosum drymejae niewielki płat zajmuje suchy grzbiet o wystawie południowej w centralnej części rezerwatu.
• Kwaśna buczyna karpacka Luzulo nemorosae-Fagetum porasta suche grzbiety o płytkich, kamienistych, silnie zakwaszonych glebach. Gatunkiem dominującym w drzewostanie jest buk z niewielką domieszką graba i całkowitym brakiem jodły.
• Grąd wysoki Tilio-Carpinetum zajmuje niżej położone partie stoków Połomy i Szczyciska. Na suchych zboczach o ekspozycji południowej dochodzi do wysokości około 650 m n.p.m. Typowe płaty tego grądu występują w południowo-zachodnim rejonie rezerwatu, natomiast drzewostany grądu z dużą domieszką olszy szarej występują w centralnej części rezerwatu w bezpośrednim sąsiedztwie kwaśnych buczyn.
• Jaworzyna górska z języcznikiem Phyllitido-Aceretum będąca przedmiotem ochrony w rezerwacie występuje w dwóch miejscach, o niewielkich powierzchniach na stokach o ekspozycji zachodniej. Płat Phyllido-Aceretum we wschodniej części rezerwatu zajmuje podnóże stosunkowo wysokiego urwiska skalnego. Jest to obszerne głazowisko przemieszane z żyzną higromullową próchnicą. W runie dominuje Lunaria rediviva, natomiast Phyllitis scolopendrium będący pod ścisłą ochroną oraz rzadki gatunek na terenie Bieszczad porasta głazy urwiska skalnego tworząc drugie co do wielkości, na terenie Nadleśnictwa Wetlina, stanowisko. Płat w zachodniej części rezerwatu na podobnym siedlisku, brak tu Lunaria rediviva. Oba płaty charakteryzuje zupełny brak jawora w drzewostanie.
• żyzna jedlina Galio-Abietetum na terenie rezerwatu występuje jedynie fragmentarycznie. W płatach tego zespołu zaznacza się dominacja gatunków z klasy Fagetalia silvaticae przy niewielkim udziale gatunków borowych znacznej domieszce roślin zrębowych. Drzewostan buduje głównie jodła.
• Zadrzewienia i młodniki z przewagą olszy szarej to zbiorowiska powstałe niedawno na wskutek zarastania gruntów porolnych w południowej części rezerwatu oraz na usuwisku w północnej części rezerwatu. Typowe runo leśne jeszcze się nie wykształciło, a w obecnym występuje duży udział gatunków łąkowych oraz typowych dla zrębów.
Nieleśne zbiorowiska roślinne: reprezentują łąki z rzędu Arrhenatheretalia na których zauważa się procesy związane z sukcesją roślinności krzewiastej i drzew. Niewielki płat zbiorowiska ze związku Filipendulo-Petasition występuje przy potoku na południowym krańcu rezerwatu. W sąsiedztwie potoków zauważalne są również łopuszyny Petasitetum kablikiani.
Świat roślin na terenie rezerwatu jest bardzo bogaty, występuje tu około 350 gatunków roślin naczyniowych w tym 21 podlegających ochronie ścisłej i 7 ochronie częściowej.
Teren rezerwatu stanowi całoroczną ostoję rzadkich gatunków drapieżnych fauny: rysia, żbika, orła przedniego (Michalik, Mazur 1991 r.).
Rezerwat „Olszyna Łęgowa w Kalnicy"
Olszyna bagienna Caltho-Alnetum – główny przedmiot ochrony w rezerwacie „Olszy-na Łęgowa w Kalnicy".
Rezerwat „Olszyna Łęgowa w Kalnicy" utworzony został w oparciu o Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 13 października 1971 r. (znak OP-277/45/71, M.P. 1971.53.346). Powierzchnia rezerwatu wg zarządzenia o utworzeniu rezerwatu wynosi 13,69 ha. Rezerwat w całości położony jest na terenie Nadleśnictwa Cisna.
Położenie administracyjne: województwo podkarpackie, powiat leski, gmina Cisna-obręb ewidencyjny Kalnica.
Położenie administracyjno-leśne: Nadleśnictwo Cisna, obręb leśny Wetlina, leśnictwo Kalnica.
Forma ochrony: częściowa.
Przedmiot ochrony: naturalne zbiorowisko górskiego lasu łęgowego.
Typ i podtyp wg głównego: PFi.zl-EL.lgp
• przedmiotu ochrony – typ: fitocenotyczny; podtyp: zbiorowisk leśnych (PFi.zl),
• środowiska chronionego – typ: lasów i borów; podtyp: lasów górskich i podgórskich (EL.lgp).
Przedmiotem ochrony w rezerwacie „Olszyna Łęgowa Kalnicy" jest fragment górskiego lasu łęgowego z dużym udziałem olszy czarnej w drzewostanie. Głównym zbiorowiskiem występującym na terenie rezerwatu jest olszyna bagienna Caltho-Alnetum. Jest to dość rzadkie zbiorowisko na terenie Bieszczad. Cały rezerwat znajduje się w starorzeczu, gdzie w okresie czwartorzędu utworzyły się holoceńskie torfowiska, które na wskutek procesu glebowego wytworzyły gleby torfowe należące do rzędu gleb bagiennych. Zbiorowiska roślinne i flora rezerwatu charakteryzują się dużym stopniem naturalności. Dominująca na terenie rezerwatu olszyna bagienna Caltho-Alnetum (90%) odznacza się typowym dla tego zespołu rozluźnionym drzewostanem z licznymi lukami zajętymi przez roślinność bagienną i szuwarową. Struktura taka wykształciła się w dużych silnie podtopionych płatach. O dużej
wartości przyrodniczej rezerwatu decyduje także bogaty skład florystyczny, liczy on 215 gatunków roślin naczyniowych. Przeważają tu gatunki typowe dla siedlisk wilgotnych i świeżych związanych z lasami oraz torfowiskami. Rośliny prawnie chronione reprezentuje 13 gatunków, z których 8 podlega ścisłej ochronie. Na szczególną uwagę zasługuje tojad wschodniokarpacki Aconitum lasiocarpum i przedstawiciel rodziny storczykowatychDactylirhiza maculata. Są to gatunki umieszczone na liście roślin zagrożonych w Polsce. Na terenie rezerwatu występują następujące zbiorowiska roślinne:
- łąka świeża z rzędu Arrhenatheretalia,
- łąka ziołoroślowa Filipendulo-Geranietum,
- młaka niskoturzycowa Carici-Agrostietum caninae,
- zbiorowisko przejściowe między młaką niskoturzycową a łąką śmiałkową,
- łąka trzęślicowa reprezentująca zubożałą postaćMolinietum medioeuropaeum,
- fragmenty torfowiska wysokiego z klasy Oxycocco-Sphagnetea,
- zbiorowisko turzycy drżączkowej Carex brizoides.
Projektowane rezerwaty przyrody
Na terenie Nadleśnictwa Cisna znajduje się jeden obiekt zaprojektowany do objęcia ochroną rezerwatową, o nazwie: „Przełom Solinki pod Matragoną".
Przygotowana jest wstępna dokumentacja, niezbędna do prawnego ustanowienia rezerwatu.
Wstępne propozycje rezerwatów przyrody
Na terenie Nadleśnictwa Cisna znajdują się cztery obiekty zaproponowane do objęcia ochroną rezerwatową: „Na stokach Falowej", „Łopiennik",„Okrąglik", „Dziurkowiec".
tekst : na podstawie "Programu Ochrony Przyrody na lata 2006-2015" opracował Łukasz Mokrzyńsk
Asset Publisher
Międzynarodowy Dzień Lasów 2025
Międzynarodowy Dzień Lasów 2025
21 marca to Międzynarodowy Dzień Lasów. Został on ustanowiony w 2012 roku przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych i od tamtej pory jest obchodzony na całym świecie. Obchody mają na celu rozbudzenie w społeczności całego świata świadomości znaczenia lasów dla człowieka.
Tegoroczne obchody Międzynarodowego Dnia Lasów odbywają się pod hasłem „Lasy i żywność”. Hasło to ma podkreślić kluczową rolę lasów w bezpieczeństwie żywnościowym, zapewnieniu człowiekowi żywności i środków niezbędnych do życia.
Lasy zapewniają pożywienie, lekarstwa i środki do życia miliardom ludzi
Ponad pięć miliardów ludzi na całym świecie wykorzystuje produkty leśne do celów spożywczych, medycznych i jako źródło utrzymania. Lasy dostarczają człowiekowi orzechy, owoce, nasiona, korzenie, bulwy, liście, grzyby, miód, dziczyznę. Są one wykorzystywane w diecie ludzi na całym świecie, zapewniając niezbędne składniki odżywcze.
W Lasach Państwowych zbiór owoców leśnych czy grzybów na potrzeby własne jest legalny i nieograniczony. Co nie we wszystkich krajach jest oczywiste. Korzystając z darów lasu mamy pewność, że są one w pełni naturalne i wyrosły bez stosowania sztucznych nawozów i wspomagaczy.
Ponad 2 miliardy ludzi korzysta z drewna przy przygotowaniu posiłków
Drewno stosowane jest od czasów starożytnych i nadal jest powszechnie używane w gospodarstwach wiejskich jako źródło energii do gotowania i przygotowywania jadalnych potraw.
Drewno w Polsce jest naturalnym bogactwem, które jest całkowicie odnawialne. Leśnicy pozyskują drewno w granicach wyznaczonych przez standardy ekologicznej gospodarki, badania naukowe i 10-letnie plany urządzenia lasu, zatwierdzane przez ministra środowiska. Nasze zasoby drewna rosną z roku na rok. Kupując drewno lub produkty z drewna z Lasów Państwowych, mamy pewność, że surowiec został pozyskany w sposób niezagrażający przyrodzie.
Lasy mają kluczowe znaczenie dla rolnictwa
Lasy wspierają rolnictwo. Zapewniają dom zapylaczom, pomagają zachować zdrową glebę, zatrzymują wodę, zapewniają pożywienie i cień dla zwierząt gospodarskich, regulują temperaturę i pełnią funkcję naturalnej bariery chroniącej uprawy przed wiatrem, a także zwiększają opady deszczu, co zaspokaja potrzeby rolnictwa.
Doceniając znaczenie pszczół, leśnicy starają się wspierać owady błonkoskrzydłe. Właściwe zapylenie roślin przyczynia się do utrzymania bioróżnorodności, bardzo ważnej dla prawidłowego funkcjonowania ekosystemów. Pod hasłem „Pszczoły wracają do lasu” Lasy Państwowe prowadzą wiele działań na rzecz pszczół, m.in. wieszają kłody bartne, sadzą krzewy i drzewa miododajne, zakładają łąki kwietne.
Lasy Państwowe od wielu lat realizują szereg bardzo ważnych inicjatyw służących bagnom, mokradłom i terenom podmokłym, jak również ochronie szeroko rozumianych zasobów wodnych w polskich lasach. W ramach projektów małej retencji w ostatnich latach leśnicy zbudowali na zarządzanych przez siebie terenach 9500 polderów, zastawek i progów zwalniających, zatrzymujących wodę w lesie.
Leśnicy postrzegają lasy ekosystemowo, jako swoiste systemy „naczyń połączonych”. Oznacza to nic innego jak to, że lasy to nie tylko drzewa, ale też m.in. rezerwuar zasobów wodnych, tworzących każdorazowo unikalne, leśne mikroklimaty, warunkujący wilgotność siedlisk, a co za tym idzie – kształtujący bogactwo przyrodnicze danego obszaru.
Mięso dzikich zwierząt to źródło białka i mikroelementów
Mięso z dziczyzny jest ważnym źródłem białka dla ludności tubylczej i społeczności wiejskich, szczególnie w regionach tropikalnych. Ponad 3200 gatunków dzikich zwierząt jest wykorzystywanych jako żywność.
Nasze lasy to także bogactwo świata zwierząt. W lasach żyje ok. 60 proc. z 618 gatunków kręgowców występujących w Polsce. Prowadzona przez Lasy Państwowe gospodarka leśna nie przeszkadza zwierzętom, a nasze lasy pełne są zwierzyny. Mięso zwierząt łownych od wieków jest spożywane przez człowieka. Dawniej mięso dzikich zwierząt było głównym mięsem spożywanym zarówno przez ubogich chłopów jak i przez szlachtę. Najważniejsze cechy dziczyzny to wysoka zawartość białka, a niska tłuszczu. Mięso to ma niepowtarzalny smak i aromat.
Lasy a bezpieczeństwo żywnościowe
Lasy przyczyniają się do bezpieczeństwa żywnościowego i zmniejszają ryzyko głodu w czasie kryzysów, takich jak nieudane zbiory czy konflikty międzynarodowe, zapewniając przetrwanie społecznościom w sytuacji, gdy zwykłe źródła pożywienia stają się niedostępne.
80 lat FAO – lasy dla przyszłości
Obchody Międzynarodowego Dnia Lasów 2025 zbiegają się z 80. rocznicą powstania Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). Z tej okazji FAO organizuje globalne wydarzenia promujące najlepsze praktyki wspierające zrównoważoną, inkluzywną i odporną przyszłość żywnościową.
Lasy Państwowe prowadząc gospodarkę leśną na niemalże 30% powierzchni naszego kraju, realizują kluczowe działania, by utrzymać bezpieczeństwo żywnościowe.
Międzynarodowy Dzień Lasów w Lasach Państwowych
Lasy Państwowe od ponad 100 lat dbają o trwałość lasu, tak by kolejne pokolenia mogły z tego lasu korzystać. Zarówno pod względem gospodarczym jak i przyrodniczym i społecznym. W tym roku, w którym Lasy państwowe rozpoczynają kolejne stulecie swojej działalności ruszamy z akcją „Lasy na nowe 100-lecie”. W całym kraju odbędą się akcje sadzenia lasów, w których będą brały udział różne grupy społeczne. Chcemy pokazać, że tam gdzie zostały wycięte drzewa nie powstaną zakłady przemysłowe, domy czy pola uprawne. W tym miejscu pojawi się nowe pokolenie lasu, o który będziemy dbać, by w przyszłości mogli z niego korzystać nasi potomkowie.
