Wysyp grzybów przyciąga do lasu uzbrojonych w scyzoryki, wiklinowe kosze i atlasy grzybów smakoszy i turystów spragnionych relaksu na leśnych ścieżkach. Warto przy tej okazji przypomnieć o kilku zasadach zbioru owoców runa i zachowania się w lesie. Najważniejsze to zbierać tylko te grzyby, które znamy – w razie jakichkolwiek wątpliwości lepiej grzyba nie dotykać. Ponadto niektóre gatunki objęte są ochroną gatunkową i te również nie mogą trafić do koszyka.  Nie należy też zbierać grzybów zbyt młodych i nierozwiniętych, gdyż nie wykształciły jeszcze wszystkich cech niezbędnych do identyfikacji, oraz okazów zepsutych: starych i robaczywych. Grzyby wykręcamy delikatnie z podłoża, a miejsce zbioru przykrywamy liśćmi i ziemią, żeby nie wysuszyć grzybni. Wstępnie oczyszczone wkładamy do wiklinowego koszyka lub łubianki (w reklamówce tylko się połamią i mogą zaparzyć). Najlepiej przerobić zebrane grzyby tego samego dnia, po powrocie z wyprawy.

Każdy turysta powinien też pamiętać, że choć tereny leśne są ogólnodostępne, to w pewne miejsca – ze względu na własne bezpieczeństwo lub dla dobra przyrody - nie powinniśmy chodzić. Wymienia je Ustawa o lasach, są to: uprawy leśne do 4m wysokości, powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne, ostoje zwierząt, źródliska rzek i potoków i obszary zagrożone erozją. Oprócz tego nadleśniczy może wprowadzić okresowy zakaz wstępu do lasu w wypadku: zniszczenia lub uszkodzenia drzewostanu lub runa leśnego, dużego zagrożenia pożarowego albo prac związanych z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna. Zabroniony jest także wjazd do lasu pojazdem silnikowym. Nie wolno bezmyślnie niszczyć grzybów trujących i rozgrzebywać ściółki, bo każdy element leśnego ekosystemu pełni w nim ważną funkcję.

Mimo powyższych obostrzeń, w porównaniu do obywateli innych krajów i tak możemy cieszyć się w lesie ogromną swobodą. W Niemczech i Wielkiej Brytanii pojedyncze osoby mogą zbierać tylko do 1-2 kg grzybów, w Holandii i Belgii zbiór jest zakazany w większości regionów. Do tego dochodzą również limity czasowe np. w Austrii. We Francji za grzybobranie trzeba płacić a owocniki można wykorzystywać tylko do własnego przerobu.

Leśnik patrzy na grzyby nie tylko z perspektywy smakosza. Stanowią one pokarm lub urozmaicenie diety owadów, ślimaków, gryzoni, jeleni czy nawet niedźwiedzi. Żyją też w symbiozie z roślinami wyższymi m.in. z drzewami i tworzą mikoryzę (odkrył to w 1880 roku polski uczony Franciszek Kamieński). Dzięki tej kooperacji czerpią obustronne korzyści. Korzenie drzewa oplecione siatką grzybni zwiększają swoją powierzchnię chłonną, mając przez to łatwiejszy dostęp do wody i rozpuszczonych w niej soli mineralnych, zaś grzyb korzysta z produktów fotosyntezy. Leśnicy wykorzystują ową współpracę m.in. przy produkcji sadzonek leśnych, szczepiąc młode drzewka grzybnią (tzw. mikoryzowanie).

Są też inne rodzaje współżycia drzew i grzybów. Pasożytnicze grzyby wnikają w głąb drewna i rozkładają je. Jest to powodem wielu chorób drzew a w konsekwencji obniża jakość surowca. O ich obecności świadczą, oprócz zgnilizny drewna także huby, będące – podobnie jak zbierany przez nas borowiki czy koźlarze – owocnikami grzyba.

Działanie grzybów ma również pozytywne aspekty; są reducentami – ostatnim ogniwem obiegu materii w przyrodzie. Rozkładają martwego drewno (jako jedyne mogą rozpuszczać ligninę i mają duże znaczenie w rozkładzie celulozy – podstawowych składników drewna), opadłe liście i inne części roślin umożliwiając powrót skumulowanych w nich pierwiastków do gleby.

Lista grzybów chronionych: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20041681765

Tekst i zdjęcia: Adrian Wiśniowski